Hoe kan natuurinclusieve landbouw bijdragen aan de ecologische opgave van PAGW in het rivierengebied?
Advies over natuurinclusieve landbouw voor de Programmatische Aanpak Grote Wateren door OBN Deskundigenteam Rivierenlandschap
Raad en Daad advies
Aanvrager: Rijkswaterstaat
Samenstelling: W. Liefveld, A. v. Helsdingen, W. Vercruijsse, M. Nijssen, K. Brouwer, T. Visser (DT Rivierenlandschap)
Inleiding:
Het advies geeft een richtinggevend kader voor landbouwkundige activiteiten die passen in het rivierengebied en bij de ecologische opgave van de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW). Het kader beschrijft de randvoorwaarden die horen bij deze vormen van natuurinclusieve landbouw. Het kan gebruikt worden voor het toetsen van voorstellen voor landbouwkundige activiteiten in de PAGW project- of zoekgebieden. Voor de PAGW-rivieren vormt het kader een belangrijke bouwsteen voor het toewerken naar een strategische aanpak van landbouw gerelateerde vraagstukken die spelen in de PAGW project-of zoekgebieden in het rivierenlandschap. Daarnaast kan het ideeën en richting geven aan initiatieven voor natuurinclusief boeren in de uiterwaarden voor beheerders en terreineigenaren.
> Download het hele Raad & Daad advies
Conclusies:
Dit document geeft zicht op de ecologische randvoorwaarden voor een natuurinclusieve landbouw die bij kan dragen aan de ecologische opgave van PAGW-rivieren. Voor de landbouw transitie in het rivierengebied liggen er met name kansen voor extensieve begrazing en hooiland in de natte en droge graslanden wat past bij de PAGW opgave. Voor het ecotoop riet-en moerasruigte zijn er innovatieve mogelijkheden voor het verbouwen van natte teelten als lisdodde, al is dit nog niet gebruikelijk in het rivierengebied en is meer onderzoek nodig naar het perspectief van de landbouw hiermee. Dit geldt ook voor het telen van mattenbies in ondiepe wateren. Bij het ecotoop zachthoutooibos zijn alleen wilgengrienden aangemerkt als mogelijk landbouwkundig gebruik. De oude griendcultuur is bijna overal verdwenen, maar in de Biesbosch worden momenteel plaatselijk nog enkele wilgengrienden in stand gehouden door vrijwilligers. Voor het ecotoop hardhoutooibos is geen meekoppelbare landbouwvorm aangegeven, maar bomen zijn wel belangrijk als beschaduwing bij veeteelt8. Ook voedselbossen waarbij beleving een centrale rol speelt, zijn in opkomst. Dit komt echter niet overeen met de definitie van hardhoutooibos/struweel, zoals door PAGW gedefinieerd10 en een vorm van agroforestry zal minder natuurwaarde geven en bijdragen aan de opgave van PAGW dan een natuurgericht hardhoutooibos. Er is meer kennisontwikkeling op dit gebied nodig om de aansluiting van PAGW doelen met agroforestry te kunnen duiden.
Voor het toekomstperspectief van deze landbouwvormen binnen de uitvoering van PAGW is het nodig om verder in te gaan op de mogelijke verdienmodellen. Een waardevolle aanvulling hierop is de combinatie van landbouwpraktijken met recreatiemogelijkheden. Daarnaast zijn er kansen voor PAGW-rivieren om de randvoorwaarden te verankeren in pachtconstructies op gronden die in bezit zijn van het Rijksvastgoedbedrijf. Bij gronden van Staatsbosbeheer worden wel al voorwaarden aan de pacht gesteld. Kortom er is meer inzicht nodig in de sociaal- maatschappelijk-economische- en beleidsaspecten om de landbouwtransitie te koppelen aan de PAGW opgave in het rivierengebied. Het opgestelde ecologische kader (tabel 2) vormt hierin een belangrijke hoeksteen voor PAGW om te gebruiken in de vervolgstappen waarbij wordt gewerkt aan een strategie voor het behalen van de PAGW opgave in combinatie met de landbouwtransitie.